THÔNG TIN PHỔ BIẾN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

        Một số chính sách mới về vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Mức xử phạt mới trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình, có hiệu lực từ tháng 12 năm 2025.

        1. Nghị định 272/2025/NĐ-CP ban hành ngày 16/10/2025

       Trong bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội, công tác dân tộc và phát triển vùng miền đang được Nhà nước đặc biệt quan tâm. Việc phân định rõ “vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi” có ý nghĩa rất lớn trong việc triển khai các chính sách hỗ trợ từ y tế, giáo dục, hạ tầng, an sinh xã hội đến phát triển kinh tế, bảo tồn bản sắc văn hóa. Tuy nhiên, trước đây, việc xác định địa bàn vùng DTTS & miền núi có mặt một số bất cập: tiêu chí áp dụng không đồng nhất; phân định mang tính địa phương, thiếu minh bạch; dẫn tới khó khăn trong hoạch định chính sách và công bằng giữa các địa phương.

      Do đó, Nghị định 272/2025/NĐ-CP, ban hành ngày 16/10/2025, với hiệu lực từ 01/12/2025, được xem là một bước rất quan trọng để “chuẩn hóa” tiêu chí phân định thôn, xã, tỉnh thuộc vùng DTTS và miền núi giúp bảo đảm minh bạch, khách quan, phù hợp với quy mô quốc gia. 

      Nghị định 272/2025/NĐ-CP quy định rõ ràng tiêu chí để xác định thôn, xã, tỉnh thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và/ hoặc miền núi, bao gồm: Vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Một “thôn vùng đồng bào DTTS” là thôn có từ 15% người dân tộc thiểu số trở lên sống ổn định. Một “xã vùng DTTS” sẽ được xem xét nếu đáp ứng ít nhất một trong các tiêu chí như tỉ lệ dân tộc thiểu số; hoặc số lượng người DTTS ổn định (ví dụ có từ 4.500 người dân tộc thiểu số trở lên, tùy quy định chi tiết tại địa phương). Ở cấp tỉnh, nếu một tỉnh có tỉ lệ dân tộc thiểu số cao hoặc có nhiều xã thuộc vùng DTTS thì cũng có thể được phân định vào vùng DTTS.Vùng miền núi “Thôn miền núi” là thôn mà ít nhất một trong hai điều kiện sau được đáp ứng: (i) có ít nhất 2/3 diện tích tự nhiên nằm ở độ cao từ 200 mét trở lên so với mực nước biển; hoặc (ii) có ít nhất 2/3 diện tích tự nhiên có độ dốc địa hình từ 15% trở lên. “Xã miền núi” là xã mà (i) diện tích tự nhiên có ít nhất 2/3 nằm ở độ cao ≥ 200 m, hoặc (ii) có từ 2/3 số thôn trở lên là thôn miền núi.  “Tỉnh miền núi” nếu đáp ứng ít nhất một trong: 2/3 diện tích tự nhiên ở cao độ ≥ 200 m; hoặc 2/3 số xã là xã miền núi. Thôn đặc biệt khó khăn: Đối với vùng DTTS và miền núi, có quy định riêng để phân định “thôn đặc biệt khó khăn” thường dựa vào các tiêu chí bổ sung (ví dụ tỉ lệ nghèo đa chiều, mức độ phát triển cơ sở hạ tầng, điều kiện sống, v.v.). 

        Như vậy, Nghị định 272/2025/NĐ-CP đem lại bộ khung tiêu chí thống nhất, giúp Nhà nước và các địa phương có căn cứ khách quan để lập danh mục vùng DTTS & miền núi minh bạch, rõ ràng, dễ kiểm chứng và thuận lợi cho việc hoạch định chính sách sau này.

        2. Mức xử phạt mới theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP ngày 30/10/2025

        Bên cạnh chính sách phát triển vùng dân tộc, miền núi, một chính sách khác cũng rất quan trọng vừa được ban hành là Nghị định 282/2025/NĐ-CP, quy định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực: an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình. Nghị định này được ban hành ngày 30/10/2025, thay thế Nghị định 144/2021/NĐ-CP, có hiệu lực từ 15/12/2025.

       Một số điểm nổi bật của Nghị định là Mức phạt tiền tối đa được nâng lên đáng kể so với trước đây để tăng sức răn đe. Cụ thể: cá nhân vi phạm trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội có thể bị phạt tối đa 40.000.000 đồng, tổ chức phạt tối đa 80.000.000 đồng. Trong lĩnh vực phòng, chống bạo lực gia đình: mức phạt tối đa đối với cá nhân là 30.000.000 đồng, tổ chức là 60.000.000 đồng. Với lĩnh vực phòng, chống tệ nạn xã hội: cá nhân bị phạt đến 75.000.000 đồng, tổ chức đến 150.000.000 đồng. 

        Nghị định cũng mở rộng các loại hình vi phạm bị xử phạt, bổ sung các hành vi mới phát sinh phù hợp với thực tiễn hiện nay (bao gồm cả vi phạm trong môi trường công nghệ, an ninh mạng, an toàn xã hội) nhằm tăng tính chuyên sâu, đồng bộ. Ngoài phạt tiền, còn có các biện pháp bổ sung: tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm; đình chỉ hoạt động; tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề; áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả… 

        Việc nâng mức phạt và mở rộng phạm vi đối tượng vi phạm thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc xử lý nghiêm các vi phạm liên quan an ninh, xã hội, tệ nạn, bạo lực gia đình và những vấn đề có ảnh hưởng lớn đến ổn định xã hội, an toàn cộng đồng.

         Đối với người dân đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng DTTS, miền núi khi có hiểu biết về các quy định mới, sẽ nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, tự giác tránh vi phạm; góp phần giữ gìn trật tự xã hội, bảo vệ quyền lợi cá nhân và cộng đồng.

       Với chính quyền địa phương và lực lượng chức năng, Nghị định cung cấp công cụ pháp lý rõ ràng giúp việc xử lý vi phạm kịp thời, thống nhất, đúng đối tượng; đồng thời hạn chế việc “hành chính tùy tiện”, lách luật, bỏ sót vi phạm.

       Do vậy, việc Nhà nước ban hành đồng bộ hai chính sách mới phân định vùng DTTS & miền núi (Nghị định 272/2025/NĐ-CP) và nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực an ninh, trật tự, tệ nạn, bạo lực gia đình (Nghị định 282/2025/NĐ-CP) thể hiện rõ quyết tâm trong quản lý, phát triển bền vững, đồng thời bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.