THÔNG TIN PHỔ BIẾN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

      Luật gồm 8 chương, 30 điều, quy định về truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; nâng cao chất lượng dân số; điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.

      Theo Luật này, Ngày Dân số Việt Nam là ngày 26/12 hằng năm. Tháng 12 hàng năm là Tháng hành động quốc gia về Dân số.

       Theo báo cáo, giải trình của Chính phủ về dự thảo luật khi đưa ra trình Quốc hội thì phạm vi điều chỉnh của dự thảo đã được rà soát, bổ sung phần giải thích từ ngữ và tập trung quy định các nội dung trọng tâm như: duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số và dân số già; nâng cao chất lượng dân số; truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.

      Sau khi nghe báo cáo tiếp thu, giải trình của Chính phủ, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Dân số với 450 đại biểu tham gia biểu quyết (chiếm 95,14%), trong đó có 448 đại biểu tán thành (chiếm 94,71%).

       Luật Dân số quy định nhiều chính sách mới, có tính đột phá và nhân văn, trong đó nổi bật là chính sách về chế độ thai sản nhằm khuyến khích sinh đủ hai con. Cụ thể, lao động nữ sinh con thứ hai được nghỉ thai sản với thời gian 7 tháng; lao động nam được nghỉ 10 ngày làm việc khi vợ sinh con. Quy định này thể hiện sự mở rộng đáng kể về chính sách an sinh xã hội so với pháp luật trước đây, vốn chưa có cơ chế ưu đãi riêng nhằm khuyến khích sinh đủ hai con, đồng thời cũng chưa chú trọng đầy đủ vai trò của người cha trong chăm sóc trẻ sơ sinh. Việc kéo dài thời gian nghỉ thai sản đối với sinh con thứ hai không chỉ góp phần bảo đảm sức khỏe cho người mẹ mà còn tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ trong những tháng đầu đời.

        Bên cạnh chính sách về thời gian nghỉ, Luật Dân số lần đầu tiên quy định rõ ràng các chính sách hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với một số nhóm đối tượng cụ thể, bao gồm: phụ nữ thuộc các dân tộc thiểu số rất ít người; phụ nữ sinh con tại các tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế; phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi. So với pháp luật dân số trước đây, các chính sách này mang tính phân tầng, có trọng tâm và phù hợp hơn với đặc điểm dân số từng vùng, từng nhóm đối tượng, thay vì áp dụng chung một cách cứng nhắc.

        Đáng chú ý, Luật cũng quy định chính sách ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với người có từ hai con đẻ trở lên. Đây là điểm mới mang tính hỗ trợ dài hạn, gắn chính sách dân số với chính sách nhà ở và an sinh xã hội, góp phần tháo gỡ một trong những rào cản lớn đối với quyết định sinh con của các gia đình trẻ hiện nay.

      Ngoài các chính sách cụ thể nêu trên, Luật Dân số giao Chính phủ quy định và tổ chức thực hiện các biện pháp hỗ trợ khác phù hợp với tình hình thực tiễn và khả năng cân đối nguồn lực của Nhà nước trong từng giai đoạn. Cách tiếp cận này vừa bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện, vừa tạo cơ sở pháp lý để kịp thời điều chỉnh chính sách trước những biến động nhanh chóng của cơ cấu và quy mô dân số.

      So với Pháp lệnh Dân số năm 2003, Luật Dân số đã có bước chuyển căn bản về tư duy và chính sách, từ việc nhấn mạnh hạn chế sinh con sang khuyến khích sinh đủ hai con, duy trì mức sinh thay thế bền vững. Các chính sách hỗ trợ được thiết kế theo hướng toàn diện, nhân văn và lấy người dân làm trung tâm, qua đó góp phần giải quyết hài hòa bài toán dân số, phát triển nguồn nhân lực và bảo đảm an sinh xã hội trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

        Luật Dân số được thông qua với sự đồng thuận cao của Quốc hội, kỳ vọng sẽ nâng hiệu lực của Pháp lệnh Dân số năm 2003, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc xây dựng và thực hiện chính sách dân số quốc gia trong giai đoạn phát triển mới.