THÔNG TIN PHỔ BIẾN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

       Loa truyền thanh cơ sở là một trong những kênh truyền tin được sử dụng từ rất lâu ở nước ta, từ thời kỳ kháng chiến cho đến thời kỳ phát triển mới hiện nay thì sự góp mặt của chúng vẫn là vô cùng cần thiết. Trong thời kỳ công nghệ phát triển như hiện nay, có nhiều cách để truyền tải pháp luật vào cuộc sống, song có thể nói cả khu vực thành thị lẫn nông thôn đều vẫn sử dụng hệ thống này để cung cấp thông tin tới người dân và hệ thống này vẫn đang mang lại hiệu quả tích cực.

       Tại Điều 11 của Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 có quy định nhiều hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật, trong đó có hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua Loa truyền thanh. Như vậy, việc sử dụng loa truyền thanh trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những hình thức truyền tải pháp luật vào cuộc sống đã được quy định cụ thể trong Luật Phổ biến giáo dục pháp luật.

         So với hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật qua báo chí, qua mạng Internet... thì hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật qua mạng lưới truyền thanh cơ sở có đối tượng và phạm vi tác động hẹp hơn, được xác định cụ thể trong phạm vi một xã, phường, thị trấn hay một tổ dân phố, một thôn.

       So với các hình thức phổ biến, giáo dục khác, hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật qua mạng lưới truyền thanh cơ sở có những lợi thế như: Có khả năng truyền tin nhanh, kịp thời; Gần gũi, thân thiết với người dân ở cơ sở: bởi những nội dung pháp luật được phát thanh trên mạng lưới truyền thanh cơ sở là những quy định pháp luật liên quan thiết thực đến đời sống hàng ngày của người dân cơ sở, những sự việc, những con người được phản ánh trong thực tiễn thi hành pháp luật là những sự việc, những con người có thật tại địa phương, những băn khoăn, thắc mắc của người dân cơ sở về chính sách, pháp luật được giải đáp kịp thời…;  Hoàn toàn chủ động về thời gian: Có thể lựa chọn thời gian phát thanh một cách phù hợp với thực tế tập quán sinh hoạt, lao động sản xuất của người dân ở địa phương để buổi phát thanh có tác dụng cao; Chủ động trong việc lựa chọn nội dung: Có thể chủ động lựa chọn nội dung cho các buổi phát thanh phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương và mong muốn tìm hiểu pháp luật của người dân; Có khả năng tác động tới nhiều đối tượng trong cùng một thời gian, phạm vi tác động rộng trên địa bàn: Tuyên truyền qua hệ thống truyền thanh có số lượng người nghe đông đảo, việc chọn thời gian phát thanh phù hợp cũng làm tăng đáng kể số lượng người nghe, phạm vi có thể là một thôn, một tổ dân phố hoặc một xã, một phường; Có thể thực hiện phát thanh được nhiều lần; Tiết kiệm được thời gian, công sức và tiền của vì không phải tập trung dân tại một điểm để phổ biến pháp luật. Và ngay khi người dân đang làm việc trên đồng, trên nương, hay đi chợ... thì vẫn có thể tiếp thu được những thông tin tuyên truyền pháp luật.

         Chính những lợi thế đó đã giúp cho hình thức phổ biến giáo dục pháp luật qua Loa truyền thanh hiện nay đang được chính quyền cơ sở sử dụng rộng rãi và là cầu nối giữa chính quyền với nhân dân, giúp chuyển tải kịp thời chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, của tỉnh và địa phương đến với người dân. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh, thời tiết diễn biến phức tạp, hệ thống truyền thanh cơ sở càng cho thấy hiệu quả thiết thực, giúp người dân tiếp cận được những cảnh báo từ ngành chức năng, địa phương nhanh, giảm tổn thất thấp nhất.

       Tại Thanh Hóa hiện nay, hệ thống Loa truyền thanh được đảm bảo thực hiện rộng khắp, liên thông giữa hệ thống truyền thanh của 27 huyện, thị xã, thành phố với  559 xã, phường, thị trấn trên địa bàn, hệ thống máy mọc, thiết bị đều được trang bị đầy đủ, đáp ứng về mặt kỹ thuật và có bố trí cán bộ thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả.

       Để đảm bảo hiệu quả trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật qua hệ thống Loa truyền thanh, việc phối hợp giữa cán bộ tư pháp và cán bộ văn hóa – thông tin xã và các cán bộ ở cơ sở thực hiện nhiệm vụ truyền tải các văn bản pháp luật vào cuộc sống là hết sức quan trọng, đây là yếu tố giúp nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật.

Đội ngũ cán bộ như Tư pháp, Công an, Phụ nữ, Mặt Trận.... sẽ chịu trách nhiệm về nội dung tuyên truyền pháp luật của chương trình phát thanh; Giúp cán bộ văn hóa – thông tin xây dựng đội ngũ cộng tác viên ở các ngành, các tổ chức đoàn thể tham gia viết bài cho chương trình phát thanh về pháp luật.

       Trong khi đó Cán bộ văn hóa – thông tin có trách nhiệm: Tổ chức mạng lưới truyền thanh trong phạm vi địa phương; Xây dựng đội ngũ cộng tác viên;  Xây dựng kế hoạch phát thanh;  Tổ chức thực hiện chương trình phát thanh.

Để đảm bảo hiệu quả trong công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, thực hiện chương trình phát thanh pháp luật trên mạng lưới truyền thanh cơ sở hiệu quả, cần phải quan tâm triển khai một số nội dung:

         *  Xây dựng kế hoạch phát thanh:

       Xây dựng kế hoạch phát thanh là việc làm không thể thiếu được để đảm bảo cho việc phổ biến, giáo dục pháp luật qua mạng lưới truyền thanh cơ sở được thực hiện một cách thường xuyên, ổn định.

Cán bộ tư pháp, cán bộ làm công tác chuyên môn khác và cán bộ văn hóa – thông tin xã phối hợp với nhau trong việc xây dựng kế hoạch, chương trình phát thanh tuyên truyền pháp luật ở cơ sở định kỳ (năm, quý, tháng, tuần) hoặc đột xuất phục vụ sự kiện chính trị pháp lý của trung ương và địa phương trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định.

Kế hoạch phát thanh có những nội dung chủ yếu sau:

       -  Xác định nội dung phát thanh:

       Nội dung phát thanh tuyên truyền pháp luật qua mạng lưới truyền thanh cơ sở thường bao gồm những nội dung như: 

Giới thiệu đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các văn bản quy phạm pháp luật của địa phương, trong đó chú trọng những văn bản pháp luật liên quan trực tiếp đến đời sống của người dân ở địa phương như Luật đất đai, Luật hôn nhân và gia đình, Luật dân sự, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở…, những văn bản mới được ban hành, những quy định của chính quyền địa phương liên quan thiết thực tới người dân. 

Phản ánh thực tiễn thi hành, chấp hành pháp luật ở địa phương, nêu gương người tốt, việc tốt trong thực hiện, chấp hành pháp luật, đồng thời phê phán những cá nhân, hộ gia đình có hành vi vi phạm quy ước, nếp sống văn hóa, vi phạm pháp luật trên địa bàn cơ sở.

      Giải đáp pháp luật: giải đáp những thắc mắc, băn khoăn, những kiến nghị của người dân địa phương liên quan đến những quy định pháp luật, đến tình hình thực thi và chấp hành pháp luật ở cơ sở…

        -   Xác định hình thức thể hiện: Để truyền tải nội dung của chương trình phát thanh cần xác định hình thức thể hiện phù hợp, sinh động, có thể lựa chọn một trong các hình thức như: tin, bài, hỏi – đáp pháp luật, tiểu phẩm, thơ ca, hò vè, hát, câu chuyện truyền thanh…

         -   Xác định thời lượng phát thanh: Thời lượng phát thanh tuyên truyền về pháp luật cần phải được xác định phù hợp với đặc điểm về điều kiện kinh tế - xã hội, trình độ dân trí ở từng địa bàn bảo đảm dung lượng vừa phải với nhu cầu tiếp nhận của nhân dân địa phương, đồng thời bảo đảm hài hòa với các chương trình phát thanh về văn hóa, xã hội, y tế, dân số, sức khỏe – sinh sản… Qua thực tiễn cho thấy loại hình này có hiệu quả cao đối với địa bàn nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa – nơi mà điều kiện thông tin còn nhiều hạn chế. Vì vậy, đối với những địa bàn này, cần tăng thời lượng phát thanh trên mạng lưới truyền thanh cơ sở trong đó có phát thanh tuyên truyền pháp luật.

       - Thời gian phát thanh: Thời gian phát thanh được bố trí phù hợp với tập quán sinh hoạt, lao động sản xuất của người dân địa phương, nhằm thu hút đông đảo người nghe, phát huy cao nhất hiệu quả tác động của chương trình. Ví dụ: đặc điểm của đồng bào các tỉnh miền núi là làm nương rẫy thường đi cả ngày, nên thời gian phát thanh cần phải bố trí vào buổi sáng sớm (khoảng từ 5h30 đến 6h30) hoặc buổi chiều tối (từ 17h30 đến 18h30).

        - Cách thức phát thanh: Tùy thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh của địa phương mà xác định cách thức phát thanh phù hợp, hoặc phát thanh qua hệ thống loa cố định hoặc tổ chức phát thanh lưu động. Ở các xã miền núi, vùng sâu, vùng xa do gặp khó khăn về địa hình, về kinh phí… chưa xây dựng được mạng lưới truyền thanh cố định thì nên trang bị những phương tiện cơ động, ít tốn kém để tổ chức phát thanh lưu động.

        - Phân công tổ chức thực hiện kế hoạch phát thanh:

     Cán bộ văn hóa – thông tin chịu trách nhiệm thực hiện chương trình, phụ trách về kỹ thuật phát thanh.

      Cán bộ tư pháp và các cán bộ chuyên môn khác chịu trách nhiệm về nội dung pháp lý của chương trình phát thanh, cung cấp tài liệu, văn bản để chuẩn bị nội dung chương trình.

      Phát thanh viên: bảo đảm các yêu cầu như: không nói ngọng, không nói lắp, giọng đọc rõ ràng, truyền cảm. Đối với các chương trình phát thanh bằng tiếng dân tộc thiểu số thì phát thanh viên phải thông thạo tiếng dân tộc, nên chọn những người dân tộc thiểu số làm phát thanh viên cho chương trình phát thanh bằng tiếng dân tộc.

     Người dịch tin sang tiếng dân tộc: Đối với những nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số, khi xây dựng các chương trình phát thanh tuyên truyền pháp luật bằng tiếng dân tộc, cần bố trí người (hoặc thành lập một nhóm, một tổ) dịch tin sang tiếng dân tộc. Cần sử dụng đội ngũ cán bộ là người dân tộc để thực hiện công việc này.

* Chuẩn bị chương trình phát thanh:

     Bao gồm các công việc sau: Biên soạn tin, bài… cho chương trình; Biên tập nội dung chương trình; Chuẩn bị các điều kiện kỹ thuật phát thanh; Duyệt chương trình trước khi phát thanh chính thức.

      Lưu ý: Trong quá trình chuẩn bị nội dung cho chương trình phát thanh tuyên truyền pháp luật qua mạng lưới truyền thanh cơ sở, có thể khai thác tài liệu pháp luật từ các nguồn sau: Tủ sách pháp luật xã, phường, thị trấn;  Điểm bưu điện văn hóa xã;  Tủ sách, ngăn sách pháp luật của các cơ quan, tổ chức, trường học đóng trên địa bàn xã, phường, thị trấn;   Những tài liệu pháp luật (như đề cương tuyên truyền, sách hỏi – đáp pháp luật, băng cát sét…) do các cơ quan tư pháp cấp trên cung cấp;  Từ những nguồn khác: tài liệu của cá nhân, tài liệu từ cán bộ chuyên môn khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã như: Công an, quân sự, văn phòng – thống kê, địa chính – xây dựng, tài chính – kế toán.

        * Thực hiện chương trình phát thanh:

     Chương trình phát thanh tuyên truyền pháp luật khi được thực hiện cần đảm bảo các yêu cầu sau: Nội dung pháp luật thiết thực, đáp ứng nhu cầu của người dân ở cơ sở, được biên soạn ngắn gọn, xúc tích, dễ nhớ, dễ hiểu; Cách thể hiện phong phú, hấp dẫn, truyền cảm với nhiều thể loại khác nhau (tin, bài, câu chuyện, tiểu phẩm…); giọng đọc của phát thanh viên rõ ràng, truyền cảm; Chất lượng âm thanh tốt, âm lượng vừa đủ; Bố trí thời gian, thời lượng phát sóng chương trình phù hợp.

      Có thể đánh giá, trước sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình thông tin, hệ thống Truyền thanh cơ sở vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, với những ưu điểm mà không có loại hình truyền thông nào hiện nay có thể thay thế được. Đặc biệt, từ đầu năm 2020 đến nay, hệ thống truyền thanh cơ sở đã thể hiện tốt vai trò trong việc tuyên truyền về công tác phòng, chống dịch Covid-19 và góp phần vào thành công của cuộc Bầu cử Đại biểu Quốc hội khóa XV và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026. 

      Tại thời điểm dịch Covid-19 hành hoành, hệ thống Loa truyền thanh cơ sở đã giúp kết nối thông tin, điều hành chống dịch và đảm bảo thông suốt chỉ đạo của chính quyền cũng như tuyên truyền kịp thời cho người dân hiểu về tình hình dịch bệnh. Sau khi dịch bệnh qua đi, mỗi sáng hay chiều tối, các thông tin pháp luật, thông tin cuộc sống được truyền tải, các vướng mắc của người dân được giải đáp, các thông tin chính sách của Đảng và nhà nước được đưa đến với người dân… tất cả những thông tin ấy sẽ giúp cho nhận thức pháp luật của nhân dân được nâng cao, qua đó người dân hiểu, đồng thuận với chính quyền và cùng chính quyền xây dựng cuộc sống ấm no, bình yên và hạnh phúc. Đây là điều kiện thuận lợi để mỗi địa phương phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn./.