THÔNG TIN PHỔ BIẾN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

Theo đánh giá của Thủ tướng Chính phủ thì những năm qua, hệ thống thư viện mà nòng cốt là thư viện công cộng và thư viện trường học đã có sự phát triển mạnh về số lượng và chất lượng, là chủ thể trực tiếp xây dựng môi trường đọc thuận lợi, thân thiện, phát triển văn hóa đọc trong Nhân dân; đã chú trọng đổi mới trong tổ chức và hoạt động, triển khai nhiều mô hình phù hợp, thực hiện tốt vai trò khơi dậy đam mê, hình thành thói quen, xây dựng và phát triển kỹ năng đọc, kỹ năng tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi, góp phần xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam phát triển toàn diện về Đức, Trí, Thể, Mỹ. Pháp luật về thư viện tiếp tục xác định vai trò, nhiệm vụ quan trọng của thư viện trong xây dựng và phát triển văn hóa đọc nói chung, kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi nói riêng.

          Tuy nhiên, công tác tổ chức triển khai thực hiện và kết quả đạt được vẫn còn những hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu: Môi trường đọc cho thiếu nhi ở nhiều địa phương còn thiếu, chưa thực sự phù hợp và thuận lợi trong tiếp cận thông tin; tỷ lệ thiếu nhi đọc sách thường xuyên chưa cao và bền vững, hoạt động khuyến đọc nhiều nơi còn mang tính phong trào; chưa thực sự chú trọng việc hình thành thói quen, xây dựng và phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi; có sự chênh lệch về điều kiện tiếp cận thông tin và các tiện ích, dịch vụ, sản phẩm thông tin thư viện giữa thành thị và nông thôn, miền núi, khu vực biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.

          Nguyên nhân chủ yếu là do các cấp, các ngành chưa quan tâm, đầu tư đúng mức, nhất là trong việc bố trí đủ quỹ đất, nhân lực, tài nguyên thông tin và các điều kiện cần thiết khác để thư viện triển khai hiệu quả các hoạt động phục vụ thiếu nhi; sự phát triển của các phương tiện truyền thông, thiết bị điện tử, mạng xã hội tác động mạnh mẽ đến thói quen đọc, tiếp cận thông tin của thiếu nhi; sự đổi mới hoạt động của thư viện chưa theo kịp tốc độ phát triển của khoa học công nghệ và yêu cầu thực tiễn nói chung; sự phối hợp giữa thư viện trường học với các loại thư viện khác chưa được triển khai đồng bộ, thường xuyên.

          Để kịp thời khắc phục những hạn chế nêu trên, hình thành thói quen đọc sách và phát triển văn hóa đọc, đặc biệt là việc phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi, góp phần thúc đẩy xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời; Ngày 01 tháng 11 năm 2022 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về đẩy mạnh đổi mới hoạt động của thư viện trong xây dựng, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi.

          Nhằm tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 01 tháng 11 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ; hình thành thói quen đọc sách và phát triển văn hóa đọc, đặc biệt là phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi, góp phần thúc đẩy, xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời. Lan tỏa và thu hút sự hưởng ứng tích cực của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong việc xây dựng môi trường văn hóa cơ sở để hình thành thói quen và phát triển kỹ năng đọc, kỹ năng tiếp cận, xử lý thông tin cho thiếu nhi, góp phần xây dựng thế hệ trẻ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa phát triển toàn diện về đức - trí - thể - mỹ. Và xây dựng cơ chế chính sách, các giải pháp phát triển một cách đồng bộ, bền vững các hoạt động văn hóa đọc trong Nhân dân, hệ thống thư viện trên địa bàn toàn tỉnh. Ngày 10 tháng 7 năm 2023, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch số 185/KH-UBND triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 01/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh đổi mới hoạt động của thư viện trong xây dựng, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi trên địa bàn tỉnh.

          Kế hoạch đã xác định rõ yêu cầu việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 01 tháng 11 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ phải được tiến hành nghiêm túc, thiết thực và hiệu quả. Thực hiện đổi mới trong tổ chức và hoạt động; triển khai nhiều mô hình phù hợp, thực hiện tốt vai trò khơi dậy đam mê, hình thành thói quen, xây dựng và phát triển kỹ năng đọc, kỹ năng tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi.  Chú trọng, đẩy mạnh công tác ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động phục vụ bạn đọc tại hệ thống thư viện công cộng và các thư viện của các cơ sở giáo dục tại địa phương. Huy động sự tham gia vào cuộc của các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể, tổ chức xã hội, gia đình và các tầng lớp Nhân dân hỗ trợ, chung tay phát triển  văn hóa đọc, hình thành thói quen đọc sách, đặc biệt là phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi một cách đồng bộ, thường xuyên.

          Để đảm bảo các mục tiêu đề ra, Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa đã xác định rõ các nội dung cần triển khai: 

          - Đẩy mạnh công tác truyền thông vận động, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về vị trí, vai trò của văn hóa đọc trên các kênh thông tin đại chúng, nhất là trên nền tảng công nghệ số, phát huy ưu thế của mạng xã hội nhằm nâng cao nhận thức, chuyển đổi tư duy của các cấp, các ngành và toàn xã hội về vị trí, vai trò của văn hóa đọc, đặc biệt là hình thành thói quen đọc, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi. Chỉ đạo xây dựng, phát triển mô hình, liên kết các loại hình thư viện, không gian đọc, phòng đọc cơ sở trên địa bàn phù hợp với đối tượng thiếu nhi. 

          - Rà soát, hoàn thiện và duy trì các cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh; xây dựng dự án, đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và các điều kiện cần thiết để phát triển thư viện trên địa bàn đạt chuẩn theo quy định; đẩy mạnh xã hội hoá để phát triển thư viện và văn hoá đọc phục vụ thiếu nhi, đồng thời khuyến khích vai trò của thư viện cộng đồng và thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng tham gia phục vụ thiếu nhi tại cơ sở; từng bước xây dựng và phát triển thư viện, mô hình văn hoá đọc phù hợp với thiếu nhi có hoàn cảnh đặc biệt. 

          - Định kỳ tổ chức các hoạt động, sự kiện phục vụ và tăng cường kỹ năng đọc cho thiếu nhi: Xây dựng chương trình phối hợp tăng cường công tác phục vụ lưu động tại các hệ thống thư viện trong lực lượng vũ trang, các điểm Bưu điện - Văn hóa xã,... với hoạt động Ngày hội đọc sách đến các xã, trường học... để thu hút người dân, đặc biệt là các em thiếu nhi quan tâm đến các dịch vụ thư viện. Phát huy hiệu quả thành tựu các mô hình phát triển văn hóa đọc phục vụ thiếu nhi tại các thư viện (Chương trình hoạt động hè, luân chuyển và phục vụ xe thư viện lưu động, câu lạc bộ bạn đọc, các cuộc thi về sách,...) đang được thực hiện trong thời gian qua, mở rộng quy mô tổ chức và tính liên kết của các mô hình; chú trọng tổ chức các hoạt động sự kiện như: “Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4)”; “Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời”,… 

          - Bổ sung mới nguồn tài nguyên thông tin có chọn lọc, tài liệu số cho hệ thống thư viện; tăng cường luân chuyển tài nguyên thông tin; xây dựng chương trình luân chuyển sách, kết hợp phục vụ lưu động tại các hệ thống thư viện với các điểm Bưu điện văn hoá xã vùng sâu vùng xa, nơi điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn…; lập kế hoạch bổ sung tài nguyên thông tin truyền thống là tài liệu in, tài nguyên thông tin số, tài liệu điện tử; xây dựng kho sách phục vụ lưu động cho toàn hệ thống thư viện công cộng, thư viện trường học, thư viện đa ngành và chuyên ngành trên địa bàn. 

          - Đẩy mạnh công tác chuyển đổi số, liên thông thư viện, xây dựng thư viện số, cơ sở dữ liệu số, sử dụng công nghệ hiện đại hỗ trợ việc đọc và khai thác thông tin của thiếu nhi trong thư viện; đẩy mạnh công tác lưu chiểu và trao đổi xuất bảnphẩm điện tử, ấn phẩm phục vụ thiếu nhi; truyền thông về văn hóa đọc, tăng cường ứng dụng và triển khai nền tảng công nghệ số phục vụ chuyển đổi số trong thư viện. 

          - Xây dựng kế hoạch, chương trình đưa văn hóa đọc vào trường học thông qua “tiết học về văn hóa đọc”... phối hợp cùng hệ thống thư viện công cộng xây dựng chương trình ngoại khóa tham quan, học tập, sử dụng các dịch vụ của thư viện, đồng thời phát động những cuộc thi giới thiệu sách, đọc sách, sáng tác sách và đẩy mạnh công tác biểu dương, khen thưởng cho các học sinh, gia đình có đóng góp nhiều cho phong trào phát triển văn hóa đọc trong trường học; xây dựng kế hoạch trang bị kỹ năng, phương pháp, thói quen đọc sách cho học sinh theo kế hoạch phát triển văn hóa đọc hàng năm để đáp ứng các chỉ tiêu của Đề án Phát triển văn hóa đọc. 

          - Tạo điều kiện, khuyến khích người làm công tác thư viện được nâng cao trình độ chuyên môn, các kỹ năng nghề nghiệp: Xây dựng kế hoạch cử đi đào tạo hoặc đào tạo lại để nâng cao trình độ, các kỹ năng nghề nghiệp cho viên chức thư viện, nhất là những người còn hạn chế về chuyên môn, kinh nghiệm làm công tác phục vụ và các kỹ năng thực hành, phục vụ các hoạt động dành cho thiếu nhi. Tạo điều kiện cử viên chức thư viện tham gia các khoá học ngắn hạn, các buổi hội thảo chuyên đề, khoá tập huấn về kỹ năng phục vụ thiếu nhi; tham quan thực tế ở các thư viện lớn trong và ngoài nước để mở rộng tầm nhìn, trau dồi, học hỏi và tích lũy kinh nghiệm phục vụ thực hiện nhiệm vụ chuyên môn tại đơn vị.

          Để triển khai các nhiệm vụ được đề ra, Ủy ban nhân dân tỉnh đã giao nhiệm vụ cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Sở Giáo dục và Đào tạo; Sở Thông tin và Truyền thông; Sở Tài chính; Sở Nội vụ; các sở, ban, ngành cấp tỉnh; Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố; Báo Thanh Hóa, Đài phát thanh và truyền hình, Tạp chí Xứ Thanh, đồng thời đề nghị Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh với chức năng, nhiệm vụ thực hiện các giải  pháp cụ thể để đảm bảo hiệu quả triển khai.

          Việc triển khai sẽ góp phần phát huy hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa trong việc xây dựng môi trường văn hóa cơ sở để hình thành thói quen và phát triển kỹ năng đọc, kỹ năng tiếp cận, xử lý thông tin cho thiếu nhi; xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam phát triển toàn diện về Đức, Trí, Thể, Mỹ; xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời; đồng thời phát huy vai trò của các tổ chức, đoàn thể trong cơ quan trong việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, tình hình thực tiễn của mỗi cơ quan, đơn vị; huy động mọi nguồn lực, sự tham gia của các cơ quan, đơn vị có liên quan chung tay trong xây dựng, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, qua đó giúp cho thế hệ trẻ phát triển toàn diện đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của tỉnh Thanh Hóa./.